De onzichtbare schakels in het onderwijs

24 jan 2019

Vorige week werd ik bij een bijeenkomst in Wenen eraan herinnerd hoe belangrijk het is voor kinderen om ook buiten school mogelijkheden te krijgen om zich te ontplooien. Wat is er nodig om alle jongeren uit de stad even succesvol te laten zijn? In een superdiverse stad waar diversiteit de norm is maar kansen verschillen, zijn succesvolle programma’s buiten school (informeel onderwijs) de onzichtbare schakels die bijdragen aan het succes van kinderen in het reguliere (formele) onderwijs.

In Europa is er een netwerk van kinderuniversiteiten die, vaak in samenwerking met universiteiten, programma’s buiten schooltijd aanbieden. KinderUni Wien is een van de oudste kinderuniversiteiten in Europa. Een initiatief wat begon als een voorziening voor kinderen van het personeel van de Universiteit van Wenen, is inmiddels uitgegroeid tot een begrip in de stad. Jaarlijks nemen zo’n 4000 kinderen uit de stad deel aan een zomerprogramma van twee weken aan de Universiteit van Wenen. En zijn studenten, docenten en hoogleraren als vrijwilliger betrokken bij de uitvoering. Met dit programma wil men kinderen vanuit alle hoeken van de samenleving interesseren voor techniek en bèta-wetenschappen. Niet voor alle kinderen is het vanzelfsprekend om hieraan deel te nemen. KinderUni Wien heeft zich de afgelopen jaren daarom ook ingezet om jongeren uit de buitenwijken van de stad dezelfde kansen te geven. Omdat deze jongeren het zomerprogramma niet uit zichzelf weten te vinden, is er een On-Tour variant ontwikkeld zodat het programma naar hen toe komt. Als je in een stad als Wenen jongeren vanuit alle lagen van de samenleving kansen wil bieden dan moet je bereid zijn om een paar stappen extra te zetten. Het creëren van kansen voor meer inclusie gaat verder dan het uitdragen van een mooie visie.

Ook in een stad als Amsterdam zijn dit soort initiatieven hard nodig. Jongeren die opgroeien in een omgeving met weinig of geen voorbeelden, zogenaamde rolmodellen, zullen doorstuderen niet als vanzelfsprekend ervaren. Het proces van oriëntatie op doorstuderen, kiezen van een studie, voorbereiding op instroom en afstuderen is voor deze jongeren een weg met vallen en opstaan waarbij ondersteuning bij het maken van keuzes een grote meerwaarde is en soms wel de ontbrekende schakel. Met wie praten jongeren aan de keukentafel over hun dromen en mogelijkheden voor de toekomst?

Deze week is de Amsterdammer van 2018 bekend gemaakt. Abdelhamid Idrissi, oprichter van Studiezalen in Amsterdam, heeft deze onderscheiding ontvangen voor het geweldige werk wat hij bijna tien jaar geleden is gestart. “Een Studiezaal is een plek waar jongeren uit het primair en voortgezet onderwijs terecht kunnen om in alle rust te kunnen studeren.” Er zijn inmiddels 24 studiezalen in Noord en Nieuw-West waar elke week 600 kinderen komen om te werken aan hun huiswerk en hun persoonlijke doelen. Abdelhamid is een positief voorbeeld voor de kinderen die dagelijks komen. Hij biedt die keukentafel waar kinderen met elkaar en vrijwilligers dromen over hun toekomst. Daarbij kan hij zich inleven in de verhalen van de jongeren aangezien hij in dezelfde buurt is opgegroeid.

In een superdiverse stad is het straatbeeld divers, maar zijn kansen ongelijk verdeeld. In theorie heeft iedereen gelijke kansen, maar om kansen te omarmen en om te zetten in succes is meer nodig. Nederland is hierin niet uniek. Dit is echter onacceptabel in een stad als Amsterdam waarbij alle minderheidsgroepen bij elkaar een grotere groep vormen dan de groep autochtone bewoners (Superdiversiteit, Crul) en diversiteit de nieuwe norm is. De cirkel van ongelijkheid is hardnekkig, het doorbreken ervan lastig. Programma’s van KinderUni Wien, Studiezalen en de projecten van Stichting Fawaka Onderwijs en Fawaka Ondernemersschool bieden heel gerichte mogelijkheden die van groot belang zijn voor de ontwikkeling van ambities, het educatief zelfvertrouwen en de persoonlijke groei van jongeren. De kracht van het succes is niet alleen wat deze programma's aanbieden, maar vooral hoe deze programma’s worden uitgevoerd.

Mary Tupan-Wenno
Directeur
ECHO, Expertise centrum Diversiteitsbeleid in Den Haag